“Brasil sem Miséria”
“Brasil sem Miséria” czyli „Brazylia bez nędzy” to nazwa nowego programu społecznego, który został ogłoszony w minionym tygodniu przez Dilmę Rousseff. W ten sposób nowa pani prezydent zaczyna realizować swoje wyborcze obietnice, zgodnie z którymi największym wyzwaniem jej prezydentury jest walka z ubóstwem.
Brazylia wciąż należy do czołówki państw o największym rozwarstwieniu dochodowym na świecie (przypomnijmy: do kieszeni 10% najbogatszych obywateli trafia 42,7% przychodu kraju, podczas gdy do 10% najbiedniejszych – ledwie 1,2%). Jednak już prezydent Fernando Henrique Cardoso, a następnie w jeszcze szerszym zakresie prezydent Luiz Inacio Lula da Silva rozumieli, że źródłem powodzenia w walce z ubóstwem nie jest sam wzrost gospodarczy. To walka o równomierny rozwój i zmniejszanie nierówności społecznych są kluczem do osiągnięcia sukcesu. Program Bolsa Familia według oficjalnych danych pozwolił 28 milionom Brazylijczyków wyjść z ubóstwa, a 36 milionom dołączyć do klasy średniej, która jest główną siłą napędową gospodarki. Wciąż jednak Brazylia nie może cieszyć się z sukcesu Bolsa Familia, ponieważ nadal prawie 17 milionów ludzi żyje w skrajnym ubóstwie, w warunkach uwłaczających ludzkiej godności. Przyjrzyjmy się zatem założeniom nowego programu, który będzie kontynuacją i rozszerzeniem „Bolsa Familia”.
Celem programu jest likwidacja skrajnej nędzy do 2014 r. za pomocą świadczeń finansowych, zwiększania dostępu do edukacji, służby zdrowia, poprawy higieny, opieki społecznej i powszechnej elektryfikacji. Brazylijczycy żyjący do tej pory w skrajnej nędzy mają znaleźć miejsca pracy. Program walki z ubóstwem zakłada współpracę na wszystkich poziomach: z poszczególnymi stanami, gminami, przedsiębiorstwami państwowymi i prywatnymi oraz organizacjami społecznymi tak, by rozszerzyć możliwość korzystania z owoców wysokiego wzrostu gospodarczego kraju wszystkim obywatelom.
Najważniejszym elementem jest oczywiście dotarcie do osób ubogich i wykluczonych społecznie. Nowy program zakłada, że pracownicy socjalni będą bazować na mapie ubóstwa, która została sporządzona podczas spisu powszechnego w 2010 r. Jest to zupełnie nowy sposób wykorzystania infrastruktury informacji przestrzennej. Zebrane dane pozwoliły ustalić, że 59% obywateli żyjących w gospodarstwach domowych o miesięcznym dochodzie poniżej 70 reali (ok. 45 $) żyje w regionie północno-wschodniej Brazylii, 47% w obszarach wiejskich, a 40% ma mniej niż 14 lat, dlatego w tę stronę skierowana będzie większość działań.
Wychodząc naprzeciw potrzebom społeczności wiejskich program Brasil sem Miséria zakłada czterokrotne zwiększenie ilości beneficjentów Programu Nabywania Żywności, którego celem jest skupowanie żywności od drobnych rolników i przekazywanie jej do szkół, szpitali czy ośrodków opieki dziennej, które dostarczają żywność osobom żyjącym na skraju ubóstwa, a więc tych, których nie stać nawet na kupienie jedzenia. Warto też zwrócić uwagę na „Zielony Grant” (“Bolsa Verde”), zwłaszcza, że Brazylii wciąż jest nie po drodze z ekologią. Program „Zielony Grant” zakłada przyznawanie świadczenia w wysokości 300 reali na kwartał dla rodzin, które pracują przy ochronie lasów, rezerwatów i dla zrównoważonego rozwoju swoich regionów.
Rozwój infrastruktury wodnej i elektryfikacja to kolejne założenia programu walki z ubóstwem. Ponad 750 tysięcy rodzin ma mieć dostęp do wody pitnej (program Bolsa Familia udostępnił wodę już 340 tysiącom), planuje się też zwiększenie ilości cystern przeznaczonych do pracy na roli i dla zwierząt hodowlanych. Ponadto program ma na celu elektryfikację umożliwiającą 272 tysiącom rodzin dostęp do prądu, z którego do tej pory nie mogli korzystać.
Plan walki z ubóstwem zakłada też integrację na rynku pracy – w tym celu planuje się organizowanie szkoleń zawodowych, które mają podnieść kwalifikacje 1,7 miliona mieszkańców miast. Co ciekawe, program kierowany jest też do zbieraczy śmieci i ma zapewnić wsparcie dla ich organizacji, poprawić warunki pracy i zwiększyć możliwość ich integracji społeczno-gospodarczej.
Ponieważ, jak już wspomniałam, Brasil sem Miséria jest kontynuacją Bolsa Familia – rozszerzeniu ulegnie zakres pierwotnego programu. Planuje się objąć nim dodatkowe 800 tys. rodzin, a świadczenia przyznawane obecnie na maksymalnie troje dzieci będą przysługiwały pięciorgu. Dzięki temu o 1,3 miliona wzrośnie ilość dzieci objętych programem. Rozszerzeniu ulegnie też zakres świadczonych usług: najważniejsze cele to dostęp do wody pitnej i energii elektrycznej, walka z pracą dzieci, wsparcie dla bezdomnych, rozwój sieci przedszkoli i szkół, programy zdrowotne, opieka stomatologiczna, opieka okulistyczna, rozwój rolnictwa i walka z uzależnieniem od narkotyków. Program będzie realizowany w 7000 centrów pomocy społecznej w każdej gminie przez wyszkolonych pracowników socjalnych, asystentów i techników.
Skąd brać na to pieniądze? Szansą dla Brazylii może być fakt, że w 2007 r. u wybrzeży kraju odkryto prawdopodobnie trzecie co do wielkości na świecie złoża ropy naftowej, szacowane nawet na 100 mld baryłek. Na odkryciu ma zyskać całe społeczeństwo, gdyż bogactwo ma przypaść w udziale państwu. Ponadto Brazylia jest krajem o bardzo wysokim wzroście gospodarczym, a władze dostrzegają, że tworzenie tego rodzaju programów społecznych jest formą inwestycji, która zwróci się w przyszłości z nadwyżką.
Władze Brazylii już dawno zrozumiały, że sam wzrost gospodarczy wyrażany w PKB nie jest miarą prawdziwego rozwoju i polepszania bytu ludzi.* Jedynie połączenie wzrostu gospodarczego z integracją społeczną przyniesie długoterminowe efekty i przyczyni się do realnego podniesienia poziomu życia ludności. Już program Bolsa Familia był dowodem na to, ze sukces można osiągnąć jedynie łącząc te sfery. Stał się dzięki temu modelem dla wielu państw w Afryce i Ameryce Łacińskiej. Czy tak będzie też z Brasil sem Miséria?
*Osobom zainteresowanym tą tematyką szczególnie polecam artykuł prof. Ryszarda Szarfenberga z Uniwersytetu Warszawskiego, zatytułowany „Rozwój społeczny, czyli detronizacja PKB„
Janina Petelczyc
——————————————————————-
W niniejszym tekście przedstawiłam tylko podstawowe założenia programu, nie sposób bowiem w krótkiej notatce zawrzeć wszystkich jego elementów. Osoby, które chciałyby poczytać więcej na ten temat kieruję na oficjalną stronę internetową programu
Bibliografia:
&(1) ;Brésil – Dilma Roussef veut éliminer la misère, Agence France-presse, 3 juin 2011,
(2)BRAZIL LAUNCHES NATIONAL POVERTY ALLEVIATION PLAN,, 07.06.2011 r.
(3) Pauvreté et inégalités au Brésil, 07.06.2011 r
4. Ilustracja pochodzi z tej strony.