Villa-Lobos: brazylijska dusza
5 marca 1887 r. w Rio de Janeiro urodził się Heitor Villa-Lobos (zm. 17.11.1959 r.), światowej sławy kompozytor i dyrygent, geniusz muzyczny, którego twórczość, łącząca tradycję europejską z rodzimym folklorem, uchodzi za jedną z najwyższych form wyrazu kultury brazylijskiej.
Ten multiinstrumentalista i niezwykle płodny twórca (zostawił po sobie ponad tysiąc utworów) klasyczne wykształcenie muzyczne zamienił na liczne podróże po kraju (1905-1912). Twierdził, że kontakt z brazylijską przyrodą oraz muzyką ludową stanowiły dla niego główne źródło inspiracji. „Folklor to ja” – mawiał o sobie. Jego wyprawy w głąb kraju, z których przywiózł pokaźny zbiór tradycyjnych piosenek i tańców regionalnych, obrosły legendą. Podobno podkolorowane opowieści o kontaktach z Indianami zrobiły kompozytorowi skuteczną reklamę zagranicą. Jako dyrygent własnych utworów odbywał liczne podróże do Europy, a od 1944 r. koncertował także w Stanach Zjednoczonych. Powszechne uznanie zyskała jego działalność na polu edukacji muzycznej w Brazylii. Był autorem reformy, która zakładała obowiązkową naukę śpiewu w szkołach podstawowych. Kształcił pedagogów i organizował koncerty chóralne z udziałem dziesiątek tysięcy dzieci.
Do najważniejszych jego dzieł należy zaliczyć nowatorską serię Choros, opartą na wywodzącym się ze stanu Rio de Janeiro gatunku muzycznym zwanym choro; inspirowane twórczością Bacha oraz folklorem brazylijskim suity Bachianas brasileiras; 12 Etiud na gitarę klasyczną dedykowanych Andresowi Segovi; a także liczne utwory fortepianowe, w tym Hommage à Chopin, powstałe w 1949 r. z okazji międzynarodowych obchodów setnej rocznicy śmierci polskiego kompozytora.
Początek kariery międzynarodowej Villa-Lobos zawdzięcza Arturowi Rubinsteinowi, który poznał się na młodym talencie podczas swojego pobytu w Brazylii w 1918 r. Słynny pianista nie tylko włączył do swojego repertuaru kompozycje fortepianowe Brazylijczyka, ale również doprowadził do jego wyjazdów do Paryża (w 1923 i 1927 r.) oraz do opublikowania jego utworów przez prestiżowe wydawnictwo muzyczne Max-Eschig. Później Rubinstein nagrywał dzieła Villa-Lobosa, w tym suitę Prole do Bebé nr 1, z której pochodzi utwór Poliszynel- zachęcam do obejrzenia i wysłuchania uwiecznionego na filmie wykonania.
Katarzyna Osińska
—————————–
MAIA, Maria. Villa-Lobos. Alma brasileira, 2000
MARIZ, Vasco. Heitor Villa-Lobos, o Homem e a Obra, 2005