Pacyfistyczna Brazylia? Czyli o wojnach o których nie słyszeliśmy
Brazylijczycy zwykle bronią teorii, że ich państwo jest pacyfistyczne. I tak by się faktycznie mogło zdawać, szczególnie jeżeli spojrzymy wstecz; Brazylia nie odegrała znaczącej roli w żadnej z dwóch wojen światowych. Zapominamy jednak o małym szczególe. Historia, której uczymy się w szkołach, jest całkowicie europocentryczna. Wielcy historycy Starego Kontynentu uważają, że historia kołem się toczy tylko w Europie. A było tyle wojen w Brazylii, o których nawet nie słyszeliśmy.
W latach 1864-1870 miała miejsce najbardziej krwawa wojna w dziejach Ameryki Południowej – wojna z Paragwajem (port. Guerra do Paraguai). Zaatakowana przez Paragwaj Brazylia utworzyła z Argentyną i Urugwajem Trójprzymierze i w odwecie ruszyła Paragwaj. Państwa Trójprzymierza obawiały się ówczesnego dyktatora Solano Lópeza, który ogłosił politykę uzyskania dostępu do morza. Wojna zakończyła się zupełną klęską Paragwaju – poległo 90% paragwajskich mężczyzn.
Skutki wojny paragwajskiej odczuła sama Brazylia. Wojskowi, zyskując zaufanie społeczeństwa, utorowali sobie drogę do prestiżowych stanowisk publicznych, co było jedną z przyczyn obalenia monarchii w Brazylii w 1889 roku.
W pierwszych latach po ogłoszeniu republiki, wojskowi musieli zmierzyć się z grupami bojowymi dążącymi do powrotu monarchii. Rząd brazylijski krwawo stłumił trzy powstania: rewolucję federalistyczną (port. Revolução Federalista) w latach 1893-1895, bunt Armady (tzn. marynarki wojennej, port. Revolta da Armada) w 1893 roku oraz kampanię Canudos (port. Campanha de Canudos) w 1896-1897. Dwie pierwsze miały miejsce podczas rządów marszałka Floriano Peixoto, drugiego prezydenta Brazylii (1891-1894). Rewolucja federalistyczna wybuchła w stanie Rio Grande do Sul w 1893 z powodu konfliktu między republikanami a federalistami, którzy domagali się większej autonomii dla poszczególnych stanów. Podczas dwóch lat w walkach zginęło 12 tysięcy osób. Bunt Armady miał miejsce w tym samym roku i został sprowokowany przez marynarkę wojenną, która popierała monarchistów.
Z tych trzech rewolt, największy wpływ na rozwój tożsamości brazylijskiej miała kampania w Canudos, która stała się głównym tematem wielkich klasyków literatury brazylijskiej jak „Os sertões” Euclidesa da Cunha. Na czele ruchu Canudos stanął Antônio Conselheiro deklarując pomoc biedocie stanu Bahia i sprzeciwiając się nowemu reżimowi politycznemu. Zdeterminowani zwolennicy Conselheiro do ostatniej kropli krwi walczyli z uzbrojonymi siłami rządowymi. Mimo że nie posiadali żadnego profesjonalnego uzbrojenia, wojsko stłumiło powstanie dopiero za czwartym razem – niszcząc założoną przez Antonio Conselheiro osadę i mordując prawie wszystkich jej mieszkańców.
Początek wieku XX przyniósł walki na tle społecznym. Najlepszym tego przykładem jest bunt przeciwko szczepieniom (port. Revolta da Vacina) który wybuchł w 1904 roku w Rio de
Janeiro. Cariocas (mieszkańcy Rio de Janeiro) zbuntowali się przeciwko przymusowi szczepienia na ospę, i doprowadzili do zbrojnego konfliktu z policją. Cariocas przekształcili spokojne ulice miasta w plac wojenny. W wyniku buntu zginęło wiele osób, policja ostatecznie się poddała, czego rezultatem było zniesienie przymusu szczepienia.
Agata Błoch
——————————————————————–
Bibliografia:
Guerras e Batalhas, O país em luta, Folha de S.Paulo, 2012
Zdjęcia: