Brazylia i Chiny łączą siły
Niejako przy okazji Konwencji Narodów Zjednoczonych Rio+20 odbywającego się w Rio de Janeiro, do Ameryki Południowej z oficjalną wizytą przybył premier Chin Wen Jiabao. 21 czerwca 2012 roku Brazylia i Chiny podpisały dziesięcioletni pakt: porozumienie o współpracy strategicznej – zacieśniając tym samym wzajemne relacje.
Prezydent Brazylii Dilma Rousseff i premier Chin Wen Jiabao podkreślali, że podczas ostatnich dziewiętnastu lat współpraca między dwoma krajami była harmonijna i bardzo owocna. Widoczne rezultaty zacieśnienia kontaktów między Brazylią i Chinami to między innymi wzrost gospodarczy i społeczny w obu krajach a także silniejsza pozycja krajów rozwijających się na arenie międzynarodowej. Przywódcy obydwu państw podkreślali chęć dalszej, dużo szerzej zakrojonej współpracy zarówno na płaszczyźnie polityki międzynarodowej, bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwoju gospodarczego i społecznego. Zadeklarowali dalszą współpracę w ramach BRICS oraz przedstawili wspólne stanowisko wobec konfliktów w Afryce i na Bliskim Wschodzie.
Premier Chin podkreślał, że Brazylia jest dla Chin strategicznym partnerem w regionie Ameryki Łacińskiej, przedstawił też najważniejsze punkty dziesięcioletniego planu współpracy. Porozumienie obejmuje stworzenie stałego, stabilnego i zróżnicowanego planu gospodarowania zasobami naturalnymi, wzmocnienie współpracy w dziedzinie infrastruktury, w sektorze walutowym, finansowym, w obszarze rozwoju nowych, innowacyjnych technologii oraz dalszej wymiany w dziedzinie kultury i edukacji.
Prezydent Brazylii mówiła między innymi o dotychczasowej, wieloletniej i owocnej współpracy między obydwoma krajami. Podkreślała znaczenie porozumienia z Chinami dla budowania silnej pozycji obydwu państw na arenie międzynarodowej. Dla Brazylii kluczowymi elementami we wzajemnych stosunkach są rozwój handlu i gospodarki i rolnictwa, rozwój lotnictwa (m.in. poprzez powołanie joint-venture Harbin Embraer Aircraft Industry Co, Ltd.), astronautyki, wspieranie innowacyjnych dziedzin nauki jak biotechnologia, nanotechnologia czy pozyskiwanie odnawialnych źródeł energii.
Rzeczywiście, Brazylia i Chiny w ostatnich latach bardzo zacieśniły współpracę i mówią jednym głosem w bardzo wielu sprawach. Przed wejściem Chin do WTO w 2001 roku Brazylia była bardzo aktywna zarówno w UNCAD (Pol. Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju) i G77 jak i w ramach GATT, w WTO łączyła swe siły z Indiami. Po włączeniu Chin do WTO, pozostawały one przez dłuższy czas biernym uczestnikiem, szczególnie podczas negocjacji w Doha, poźniej jednak zaczęły działać bardziej aktywnie. Obydwa kraje są zainteresowane zwiększonym i bardziej bezpiecznym dostępem do eksportu do krajów OECD. W związku ze wzmożonym eksportem zasobów naturalnych do Chin, Brazylii zależy także udostępnieniu Chinom rynków krajów OECD. Obydwa kraje od dłuższego czasu wspierają się zarówno podczas szczytów WTO jak i na przykład podczas szczytu klimatycznego w Kopenhadze.
Początek intensywnych kontaktów i porozumień na szczeblu rządowym miał miejsce w latach 70-tych, jednak dopiero po 2000 roku Chiny, z małego, niewiele znaczącego partnera, stopniowo stawały się największym odbiorcą brazylijskich produktów, szczególnie płodów rolnych. Dla Chin Brazylia jest także krajem bardzo ważnym – głównie ze względu na swoje bogate zasoby naturalne.
Jeden z najważniejszych traktatów został podpisany w maju 2009 roku, podczas wizyty prezydenta Luli w Chinach. Wtedy to podpisano Porozumienie o wzajemnej współpracy w latach 2012-2014. Porozumienie podpisane 21 czerwca 2012 w Rio de Janeiro jest kolejnym, bardzo ważnym etapem we wzajemnych stosunkach. Jest też ważną informacją dla innych krajów WTO i społeczności międzynarodowej. Wydaje się, że sukcesy i zacieśnianie współpracy między krajami BRICS, szczególnie Brazylii, Chin i Indii są ciągle marginalizowane przez „najsilniejszych graczy” : USA i kraje Unii Europejskiej. Tymczasem, jak wskazują analitycy, kraje rozwijające się, dynamicznie wchodząc na międzynarodowe rynki i modernizując swoje gospodarki, już teraz zmieniają znacząco kształt globalnej gospodarki. Indie, Chiny i Brazylia: kraje charakteryzujące się olbrzymią populacją ludności i szybkim wzrostem gospodarczym wkrótce mogą mieć decydujący głos nie tylko w sprawach dotyczących regionu ale też globalnej polityki ekonomicznej, ekologicznej czy zarządzania zasobami naturalnymi.
Mimo deklaracji i wielu porozumień podpisanych między obydwoma krajami warto jednak zwrócić uwagę na nierówność relacji i korzyści, jakie ze współpracy wynoszą obydwaj partnerzy. Póki co Chiny zyskują dużo więcej: przede wszystkim dostęp do brazylijskich zasobów naturalnych, które w Chinach są na wyczerpaniu. Chodzi między innymi o drewno, bawełnę (mimo dużej konkurencyjności bawełny krajowej) a także rudy żelaza i stal.
Brazylia jest także jednym z głównych dostawców soi, nasion roślin oleistych i papieru. Jednocześnie, brazylijski rynek jest wciąż zalewany przez chińską odzież, zabawki a także towary o wysokiej wartości dodanej- szczególnie małe urządzenia elektroniczne jak np. odtwarzacze mp3. Od wielu lat Chiny zajmują pierwsze miejsce jeśli chodzi o eksport tych wyrobów do Brazylii wypierając jednocześnie z rynku brazylijskich producentów. Brazylia eksportuje więc towary nieprzetworzone lub słabo przetworzone, importując z Chin towary o wysokiej wartości dodanej. Jedną z przyczyn dla której chiński rynek nie jest przychylny importowanym towarom wysoko przetworzonym jest polityka chińskiego rządu i taktyka chińskich przedsiębiorstw mająca na celu ochronę rodzimego rynku i wspieraniu eksportu własnych towarów do innych krajów. Chińczycy bardzo chętnie widzą u siebie zagranicznych inwestorów, szczególnie do technologii jakie niosą za sobą inwestycje bezpośrednie w ich kraju. Niechętnie jednak udostępniają swój rynek produktom zagranicznym, stąd dysproporcja w bilansie eksportowym Chin i ich partnerów. Chińczycy coraz chętniej też sięgają po importowane produkty rolne, drewno czy metale, rekompensując niedobory surowców na rynku krajowym.
Na mocy porozumień rządowych, Chiny rozpoczęły w Brazylii inwestycje zapewniające im dostęp do złóż boksytu, z którego wytwarza się aluminium, podobnie ze spółką joint venture produkującą w Maranhao stal na potrzeby chińskiego rynku. Widać więc wyraźnie, że w zamian za tanie dobra szybko zbywalne i towary wysoko przetworzone i zamykając niejako swój rynek na podobne towary brazylijskie Chiny zapewniły sobie jednocześnie dostęp do olbrzymiego rynku brazylijskiego i dostęp do źródeł surowców.
Można mieć nadzieję, że wraz z zacieśnianiem się współpracy także na nowych płaszczyznach, nierówności we wzajemnej wymianie handlowej zostaną zniwelowane i obydwa kraje łączyć będą prawdziwie partnerskie relacje.
Wykaz najważniejszych umów wzajemnych między Brazylią i Chinami:
NAZWA POROZUMIENIA
|
DATA WEJŚCIA W ŻYCIE
|
|
1
|
Porozumienie o rozpoczęciu wzajemnych kontaktów dyplomatycznych i utworzeniu placówek dyplomatycznych na obszarach obydwu państw
|
28.11.1974
|
2
|
Umowa wzajemna o współpracy naukowej i technologicznej
|
30.03.1984
|
3
|
Umowa wzajemna o pokojowej współpracy w zakresie energii jądrowej
|
01.11.1985
|
4
|
Umowa wzajemna o pokojowej współpracy w zakresie energii jądrowej
|
21.12.1987
|
5
|
Umowa wzajemna o budowie chińsko- brazylijskego satelity teledetekcyjnego
|
30.04.1988
|
6
|
Umowa wzajemna o przeciwdziałaniu podwójnemu opodatkowaniu oraz o przedziwdziałaniu uchylania się od obowiązków podatkowych
|
06.01.1993
|
7
|
Umowa wzajemna o usługach lotniczych
|
27.11.1997
|
8
|
Wstępne porozumienie dotyczące pokojowej, naukowej i technologicznej współpracy w przestrzeni kosmicznej
|
29.06.1998
|
9
|
Memorandum dotyczące współpracy i rozwoju chińsko-brazylijskiego programu sateliarnego
|
24.05.2004
|
10
|
Porozumienie o współpracy w dziedzinie sportu
|
24.05.2004
|
11
|
Porozumienie w sprawie ochrony zdrowia i kontroli leków oraz produków związanych z ochroną zdrowia
|
24.05.2004
|
12
|
Porozumienie w sprawie ograniczenia formalności wizowych dla osób starających się o wizę w celach biznesowych
|
24.06.2004
|
13
|
Porozumienie o zwolnienie z obowiązków wizowych osób legitymujących się paszportami dyplomatycznymi
|
10.08.2004
|
14
|
Memorandum o powołaniu dwustronnej komisji do spraw energii i zasobów mineralnych
|
05.06.2006
|
15
|
Porozumienie w sprawie zacieśnienia współpracy w dziedzinie infrastruktury i budownictwa drogowego
|
22.11.2006
|
16
|
Porozumienie w sprawie współpracy prawnej
|
26.10.2007
|
17
|
Umowa pomiędzy Republiką Federalną Brazylii i Republiką Ludową Chin w sprawie współpracy w dziedzinie energii i górnictwa
|
19.02.2009
|
18
|
Porozumienie między Republiką Federalną Brazylii i Republiką Ludową Chin w sprawie zacieśniania strategicznego partnerstwa
|
19.05.2009
|
19
|
Memorandum o wzajemnej współpracy w obszarze pozyskiwania ropy naftowej, zaopatrzenia, sprzętu i finansowania.
|
19.05.2009
|
20
|
Protokół dotyczący ustaleń zawartych pomiędzy brazylijskim Ministerstwem Rolnictwa i chińskim Biurem ds.Kontroli Jakości i Kwarantanny, dotyczący inspekcji sanitarnych i kwarantanny wołowiny sprowadzanej do Chin.
|
15.04.2010
|
21
|
Porozumienie o strategicznej współpracy w latach 2010-214.
|
15.04.2010
|
22
|
Porozumienie o zacieśnianiu strategicznej współpracy w latach 2012-2022.
|
21.06.2012
|
Pełen tekst porozumienia (portug.)
Pełen tekst porozumienia (chiń)
Katarzyna Machnik