Kultura
Paulo Mendes da Rocha – architektoniczny minimalizm po brazylijsku
Pierwszym skojarzeniem z architekturą brazylijską jest zwykle nazwisko Oscara Niemeyera. Kraj kawy, samby i słońca ma jednak jeszcze kilku innych ważnych przedstawicieli tej dziedziny sztuki. Jednym z nich jest Paulo Mendes da Rocha.
Paulo Archidas Mendes da Rocha urodził się 25 października 1928 roku w Vitórii – stolicy stanu Espírito Santo. W 1954 roku uzykał na dyplom na Wydziale Architektury i Urbanistyki Universidade Presbiteriana Mackenzie w São Paulo. Z miastem tym związana jest prawie cała jego kariera zawodowa, tam właśnie zrealizowana została większość jego projektów a on sam miał duży wpływ na rozwój i rewitalizację miasta. Do roku 1998 był również profesorem na Wydziale Architektury i Urbanistyki Uniwersytetu w São Paulo (USP).
Paulo Mendes da Rocha jest cenionym architektem, a w swoim dorobku ma nie tylko projekty nowych budynków, ale również projekty urbanistyczne, prace renowacyjne (Muzeum Stanowe w São Paulo), czy przebudowy. Przykładem tych ostatnich jest projekt kaplicy Capela de Nossa Senhora de Conceição w Recife. Projekt oparty został na ruinach XIX-wiecznej fabryki. Architekt nadał jej pozostałościom nowoczesny wygląd, skutecznie łącząc przeszłość ze współczesnością. Całość jest prosta i lekka dzięki jasnym kolorom oraz zadaszeniu „oderwanemu” na parę centymetrów od ścian. Ciekawy efekt uzupełnia skontrastowanie potężnych kamiennych murów z delikatnymi taflami szła we wnętrzu kaplicy.
Materiał, który najbardziej ceni sobie da Rocha to beton, często surowy, bez żadnych okładzin. Czasami stosuje na elewacji tynk, ale ściany nadal pozostają gładkie i jednolite. Nie stosuje ornamentu, żadnych zbędnych elementów dekoracyjnych, nie stosuje też koloru. Często w swoich projektach używa prefabrykatów – co jak sam podkreśla – pozwala skrócić czas budowy obiektów i obniża ich koszty. Według niego architektura powinna być tania i łatwo dostępna i tym właśnie kieruje się pracując nad kolejnymi zleceniami. Stawia na proste formy i funkcjonalne rozwiązania. To wszystko sprawia, że bywa zaliczany do przedstawicieli brutalizmu. Przykładem obiektów z surowego betonu są stadion Paulistano, jedna z pierwszych realizacji Brazylijczyka, podobnie późniejsze Muzeum Rzeźby. Obydwa te obiekty są całkowicie jednorodne, mają bardzo ascetyczną formę, przytłaczają wręcz swoją monumentalnością i prostotą.
Kolejną znaczącą realizacją w dorobku tego artysty jest renowacja i przebudowa Pinakoteki.Jedno z ważniejszych i najstarszych muzeów w Brazylii dzięki renowacji z początku lat ’90 odzyskało świeżość i stało się bardziej przestronne. Dzięki temu rozwinęło swoją działalność stając się prężnie działającą instytucją kulturalną w tak ogromnym i bogatym kulturowo mieście, jakim jest São Paulo. Charakterystycznym obiektem, a właściwie całym założeniem zaprojektowanym przez Brazylijczyka jest Praça do Patriarca. Da Rocha odnowił i przebudował przestrzeń w centrum São Paulo w 1992 roku. Olbrzymi dach w kształcie skrzydła zawieszonego nad wejściem jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych architektonicznych symboli miasta.
Da Rocha zasłużył się w jeszcze innej dziedzinie sztuki. Oprócz architektury próbował swoich sił w designie. 55 lat temu zaprojektował krzesło Paulistano,które choć nie jest aż tak znane jak krzesła Le Corbusiera, Miesa van der Rohe czy Rietvelda, również stało się ikoną designu XX wieku.
Paulo Mendes da Rocha jest drugim, obok Oscara Niemeyera brazylijskim laureatem nagrody Pritzkera (2006) – tzw. architektonicznego Nobla, czyli najważniejszej nagrody przyznawanej corocznie architektom mającym największy wpływ w rozwój środowiska budowlanego i otoczenia człowieka.
Marta Płońska
(absolwentka Wydziału Architektury PW, od lat zainteresowana kulturą Ameryki Południowej, szczególnie Brazylii, członek Fundacji Macunaima)
 |
| Museu Brasileiro da Escultura (MuBE) |
 |
| Praça do Patriarca |
 |
| Krzesło Paulistano |
Na deser proponujemy obejrzenie filmiku z TV Globo, na którym Paulo Mendes da Rocha oprowadza po domu własnego projektu i objaśnia szczegóły konstrukcji.
Źródła:
http://eng.archinform.net/arch/7880.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Paulo_Mendes_da_Rocha
http://www.pritzkerprize.com/laureates/2006
http://www.domoplus.pl/d_slownik_114_paulo-mendes-da-rocha.html
http://www.thecoolist.com/brazilian-architecture-10-breathtaking-modern-monuments/
Architecture Now! 5. / Architektura dzisiaj cz.5, Philips Jodido, wyd. Taschen
Architecture Now! 6. / Architektura dzisiaj cz.6, Philips Jodido, wyd. Taschen
terrabrasilis.fund