Zarys bieżącej sytuacji Indian Guarani-Kaiowá w stanie Mato Grosso…
Największa liczba Indian w Brazylii skoncentrowana jest w stanie Amazonas oraz w północno-wschodniej i południowo-centralnej części kraju, szczególnie w Mato Grosso do Sul. W stanie tym żyje około 70 tysięcy Indian, z których 40 tysięcy stanowią Indianie Guarani-Kaiowa. Ta grupa etniczna na co dzień spotyka się z problemami związanymi z trzema podstawowymi kwestiami: terytorium, zdrowiem i edukacją. Według danych Rady Misyjnej do Spraw Indian przez ostatnie osiem lat w Mato Grosso do Sul zostało zabitych 250 autochtonów. Liczba ta stanowi 55% wszystkich morderstw dokonanych na Indianach w Brazylii w tym okresie. Czemu aż tyle? Za chwilę przekonamy się, że przczyny tych zabójstw są bardzo zróżnicowane.
Pierwszy problem dotyczy nierozwiązanych procesów demarkacji ziem, w których stronami konfliktu są Indianie i fazendeiros*. Pierwszym punktem zapalnym konfliktu jest fakt finansowania przez instytucje mające powiązania z rządem plantacji trzciny cukrowej na ziemiach, które wcześniej zostały oficjalnie przyznane Indianom. Peralta, Indianin z wioski Bororó potwierdza, że jego plemię “nie walczy tak jak biały człowiek, ale czeka, czeka…”, a podczas gdy odpowiednie organy pracują nad problemem, “biały człowiek” rozwiązuje sporne kwestie na swój sposób, wypędzając autochtonów.
Gdzie leży przyczyna samobójstw tak młodych ludzi? Aby lepiej zrozumieć tą kwestię jest konieczne odniesienie się do kultury tego plemienia. Misjonarka Lidia tłumaczy, że “w kulturze guarani nie istnieje okres dojrzewania. Chłopcy są uznawani za dorosłych już od 12 roku życia. (…) Planowanie przyszłości przez każdego z nich zaczyna się więc bardzo wcześnie.” Znany jest przypadek indiańskiego chłopca, który popełnił samobójstwo w wieku 10 lat. Możemy się domyślać, że perspektywa założenia rodziny, zbudowania własnego domu (dzieci tradycyjnie budują je wokół domu rodziców, co często jest niemożliwe przez niewystarczającą ilość miejsca w rezerwatach) oraz wszystkie troski związane z wkroczeniem w dorosłość, a co za tym idzie większą odpowiedzialnością przyczyniły się do samobójstwa chłopca. Rozmiar rozwoju patologii w obozach Idnian powtierdził też ostatni przypadek: trzynastoletnia ciężarna Indianka przez kilka miesięcy była więziona przez dwóch starszych mężczyzn z tej samej wioski. Zmuszeni do ciągłej konfrontacji z trudami życia codziennego młodzi Indianie coraz częściej opuszczają wioski w poszukiwaniu lepszego życia, osłabiając tym samym delikatne struktury i relacje plemienne, i tak będące obecnie na granicy przetrwania.
Pod koniec 2011 roku przedstawiciele Komisji ds. Ochrony Praw Mniejszości z Izby Deputowanych odwiedzili niektóre obozy Indian w Mato Grosso do Sul, aby poznać lepiej problemy Indian. Obiecali oni pomoc w razie ewentualnych ataków i ciągły kontakt. Parę dni później indiański obóz Guaiviry został zaatakowany przez uzbrojonych mężczyzn, którzy zabili przywódcę plemienia kaiowá Nísio Gomesa, zabrali jego ciało i uciekli w nieznanym kierunku. Na wysokich szczeblach wciąż toczą się spory polityków o możliwości rozwiązania problemów plemion Guarani-Kaiowá.
* fazendeiros – port. farmerzy, rolnicy, posiadacze dużych obszarów ziemskich.
Jarosław Karaś
Źródła: